Productvreemde delen (fysische gevaren) komen helaas nog regelmatig voor en zijn een veelvoorkomende oorzaak van recalls in de levensmiddelenindustrie. In elke gevarenanalyse of risicoanalyse binnen een voedselveiligheidsplan hoort dit gevaar dan ook expliciet benoemd te worden.
Soorten productvreemde delen
We maken doorgaans onderscheid tussen:
- Zachte productvreemde delen: zand, stof, insecten, haren, papier en zacht plastic
- Harde productvreemde delen: metaal, glas, hout, steentjes, hard plastic en producteigene fragmenten zoals botsplinters, graten, pitten of steeltjes
De 7 mm grens
In veel risicoanalyses wordt aangehouden dat harde of scherpe voorwerpen van 7 mm of groter een gezondheidsrisico vormen voor de gemiddelde consument. Stukken groter dan 25 mm zijn meestal goed zichtbaar en worden zelden doorgeslikt. Kleinere harde delen tussen 2 mm en 7 mm kunnen juist wel gevaarlijk zijn voor kwetsbare groepen zoals:
- Baby’s en jonge kinderen
- Ouderen
- Zieke of verzwakte personen
Tip: Houd in je risicoanalyse dus nadrukkelijk rekening met deze risicogroepen als jouw product ook door hen geconsumeerd wordt.
Veelgebruikte bron NVWA verdwenen
Veel bedrijven verwijzen naar het Kennisblad Vreemde Delen van de NVWA. Helaas is dit kennisblad al geruime tijd niet meer beschikbaar via officiële kanalen. Het gebruiken van deze bron is dus niet langer mogelijk of verdedigbaar bij een audit.
Let op: Auditoren signaleren deze bronvermelding nog regelmatig. Controleer of jouw HACCP-plan of risicoanalyse nog actuele en verifieerbare bronnen bevat.
Wat kun je wél gebruiken als bron?
Er zijn géén wettelijke normen vastgelegd voor minimale maten van vreemde voorwerpen in voedsel. Wel zijn er andere bronnen die dezelfde 7 mm aanhouden, zoals:
- U.S. Food and Drug Administration (FDA) Guideline – Hard and Sharp Objects
- Stelt dat voorwerpen van 7–25 mm in kant-en-klare of minimaal verwerkte producten een veiligheidsrisico vormen
- Wetenschappelijke publicaties (beschikbaar via bijvoorbeeld PubMed) zoals:
- Regulatory action criteria for filth and other extraneous materials. Review of hard or sharp foreign objects as physical hazards in food (Olsen et al. (2001):
- Gebaseerd op 25 jaar aan letseldata, bevestigt dat objecten < 7 mm zelden letsel veroorzaken bij gezonde volwassenen, maar wel bij risicogroepen zoals baby’s, ouderen en ziekenhuispatiënten
- Detection and prevention of foreign material in food: A review (Heliyon, 2023):
- Deze bevestigt de 7 mm-grens en risico’s bij < 7 mm voor kwetsbare doelgroepen
- Regulatory action criteria for filth and other extraneous materials. Review of hard or sharp foreign objects as physical hazards in food (Olsen et al. (2001):
Preventieve maatregelen: voorkom vreemde delen in je eindproduct
Naast een goede risicoanalyse is het uiteraard van cruciaal belang om vreemde voorwerpen in het eindproduct actief te voorkomen. Denk hierbij aan:
- Fysieke filters en zeven
- Metaaldetectie
- Magneten
- Visuele inspecties
- Goed geïmplementeerd basisvoorwaardenprogramma
Conclusie
Hoewel er geen harde wetgeving bestaat over afmetingen van product vreemde delen in voedsel, zijn er voldoende internationale richtlijnen en wetenschappelijke bronnen om je risicoanalyse onderbouwd en actueel te houden. Zorg dat je HACCP-plan up-to-date is.
Bronnen
Bekijk en download hier de artikelen
